Leabhar-latha Sheumais Banks, Maighstir-sgoile ann an Gallaibh, 1839-1860

Dearbh-aithne: GB1741_P451 TUAIRISGEUL: Chaidh an leabhar-latha seo a sgrìobhadh le James no Seumas Banks, maighstir-sgoile ann an Gallaibh eadar 1839 agus 1860. Tha leabhar-latha Banks a' tòiseachadh ann an 1839 nuair a bha e a' fuireach ann an Dùn Èideann. Tha abairt san leabhar-latha o a làithean tràtha, ceann-latha 25mh Dàmhair 1839, nuair a tha e a' sgrìobhadh gu bheil e a' cur seachad ùine còmhla ri "another of the Normal Lads". O na facail seo tha e coltach gu robh Banks a' dèanamh treanadh mar thidsear aig sgoil den ainm 'the Normal and Sessional School of Edinburgh', air Sràid a' Mhargaidh. Sa Ghiblean 1840 ghluais e gu Inbhir Feisidh ann an Gallaibh gus an tòisicheadh e obair na mhaighstir-sgoile an sin agus san Dùbhlachd 1841, phòs e Eilidh Nic a' Mhuilleir à Pultneytown. San Lùnastal 1843, ge ta, chaidh a chur às a dhreuchd ann an Inbhir Feisidh air sgàth, mar a chuir e fhèin e, "adhering to the Free Protesting Church of Scotland". Sa Chèitean 1843 dh'fhàg an treas pàirt de na ministearan Eaglais na h-Alba, agus cuideachd faisg air leth de na cothionalan aca, ach an cuireadh iad air bhonn Eaglais Shaor na h-Alba. 'S e tachartas mòr a bha seo, air a bheil Briseadh na h-Eaglaise, no an "Disruption" ann am Beurla, àm chudthromach ann an eachdraidh na h- Alba ùir. Tha leabhar-latha Banks a' toirt dhuinn beagan lèirsinn inntinneach air a' bhuaidh a dh'fhàg am Briseadh seo air beathannan dhaoine chumanta. Ro àm Briseadh na h-Eaglaise ann an 1843, bha tòrr smachd aig Eaglais na h-Alba air sgoiltean Alba. Bha Seumas Banks air a threanadh a dhèanamh aig an Sgoil 'Normal agus Sessional' ann an Dùn Èideann, àite a bha air a ruith leis an 'General Assembly', b' e sin Àrd Sheanadh Eaglais na h-Alba, agus ann an Inbhir Feisidh bha e air a bhith a' teagasg aig sgoil a bha na "General Assembly school". Mar sin, nuair a cheangail e e fhèin ris an eaglais ùir, Eaglais Shaor na h-Alba, mar thorradh air sin chaill e obair, a thuarastal agus an taigh-sgoile far an robh e fhèin 's a theaghlach a' fuireach. San leabhar-latha an 23mh Màirt 1844 sgrìobh e, "Ever since my ejection I have lived at my father's house teaching for the last few weeks a few children who came in. My prospects of attaining another situation have been frequently blasted and the future is still very dark and sometimes I feel somewhat discouraged. But blessed be the name, I do not repent". An dèidh greis dìomhain gun obair fhuair Banks cuireadh san Dàmhair 1845 a dhol a theagasg aig Sgoil na h-Eaglais Saoir ann an Ham, Gallaibh. Thog Eaglais Shaor na h-Alba ceudan de sgoiltean an dèidh a steidheachadh ann an 1843 agus b' e sgoil Ham tè dhiubh sin. Gu dearbh, ann an 1847 bha an Eaglais Shaor a' cumail a-mach gu robh barrachd air 44,000 sgoilearan gan teagasg sna sgoiltean ùra aca air feadh Alba. Tha e coltach nach robh Banks ro thoilichte ann an Ham. San Dàmhair 1847 dh'innis e mar a chaidh a chur às a leth gun do rinn e ionnsaigh air gille san sgoil aige. Bha màthair a' ghille ag ràdh gu robh a mac "cut and his trousers torn" an dèidh do Bhanks dèideag a thoirt bhuaithe sa chlas. Sgrìobh Banks, "every influence has been used to stir the Minister, the people and even the very children against me". Chuir e a-steach iarrtas gun gabhadh a ghluasad gu sgoil ùr ach dh'fheumadh e fuireach ris an Lùnastal 1849 mus d' fhuair e a ghluasad gu Baile Dhubhthaich ann an Gallaibh. Ach lean a dhroch fhortan ri Banks ann am Baile Dhubhthaich. Cha robh an sgoil ùr agus an taigh-sgoile ach letheach air an togail nuair a ràinig Banks 's an teaghlach, agus sgrìobh e nach robh aca an toiseach ach "only an old barn for both school and dwelling house". An dèidh dhaibh gluasad a-steach don taigh ùr aca, bhàsaich dithis den chloinn aig Seumas is Eilidh. Sgrìobh Banks na leabhar-latha gun tuirt dotair na sgìre gur e an taigh a bhith "cold and damp" a dh'adhbhraich bàs na cloinne. San t-Samhainn 1850, fhuair Banks cuireadh do sgoil ùr agus ghluais an teaghlach a-rithist gu Cèis, far an do rinn Banks teagasg gus an do leig e dheth a dhreuchd san t-Samhainn 1873. Ghluais e an uair sin leis an teaghlach a Dhùn Èidinn. SIORRACHD/PARRAIST: GALLAIBH CREATOR (AV): James Banks DEIT: 1860 LINN: 1840an; 1850an; 1860an NEACH-FIOSRACHAIDH: Ionad Tasglainn Ghallaibh ID Maoin: 45611 KEYWORDS_GAELIC: